१५ जानेवारी: आजचा दिवस विशेष|What Happened on 15th January? Here’s What You Need to Know!
आजचा दिवस इतिहासात वेगवेगळ्या घटना, व्यक्तींच्या योगदानामुळे विशेष ठरतो. १५ जानेवारी हा दिवस भारताच्या तसेच महाराष्ट्राच्या इतिहासात अनेक महत्त्वाच्या घटना आणि व्यक्तींच्या स्मरणासाठी ओळखला जातो. चला, या दिवसाच्या महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घडामोडी आणि व्यक्तींच्या कार्याबद्दल जाणून घेऊया.
भारताच्या इतिहासातील १५ जानेवारीचा विशेष
१. भारतीय लष्कर दिन (Army Day):
१५ जानेवारी हा दिवस भारतात “भारतीय लष्कर दिन” म्हणून साजरा केला जातो.
- १९४९ साली या दिवशी फिल्ड मार्शल के. एम. करिअप्पा यांनी जनरल सर फ्रान्सिस बुचर यांच्याकडून भारतीय लष्कराचे सरसेनापतीपद स्वीकारले होते.
- भारतीय लष्कराच्या शौर्य, त्याग, आणि देशसेवेला सलाम करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.
- भारतीय लष्कर दिनानिमित्त दिल्लीतील परेड ग्राउंडवर विशेष परेडचे आयोजन केले जाते.
२. १९४७ साली भारतीय संविधान समितीची बैठक:
भारतीय संविधानाच्या निर्मितीसाठी १५ जानेवारी १९४७ रोजी संविधान समितीची एक महत्त्वपूर्ण बैठक पार पडली होती. या बैठकीत संविधानाच्या प्राथमिक मसुद्यावर चर्चा करण्यात आली होती.
३. स्वातंत्र्य चळवळ आणि नेताजी सुभाषचंद्र बोस:
१९४१ साली नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी १५ जानेवारी रोजी भारतातून पलायन करून ब्रिटिश सत्तेविरोधात आपली चळवळ सुरु ठेवली होती.
४. भारत-पाक युद्ध आणि १९७१ चे शौर्य:
१९७१ साली भारताने पाकिस्तानविरुद्ध निर्णायक विजय मिळवून बांगलादेशाची स्थापना केली. या विजयाचे नेतृत्व भारतीय लष्कराने केले होते आणि १५ जानेवारी हा विजय दिवस म्हणूनही मानला जातो.
महाराष्ट्राच्या इतिहासातील १५ जानेवारीचा विशेष
१. संत आणि समाजसुधारकांचे योगदान:
महाराष्ट्र संतांच्या भूमी म्हणून ओळखला जातो. संत तुकाराम, संत ज्ञानेश्वर, संत चोखामेळा यांसारख्या संतांच्या विचारांचा प्रभाव समाजावर आजही आहे. १५ जानेवारी हा दिवस संतांच्या शिकवणींचे स्मरण करून सामाजिक एकता आणि न्यायाचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी साजरा केला जातो.
२. मराठ्यांचा पराक्रम:
मराठ्यांनी १५ जानेवारी १७६१ रोजी पानिपतच्या तिसऱ्या युद्धात अफगाण आक्रमकांविरोधात आपले शौर्य दाखवले होते. यामध्ये पराजय झाला असला तरी मराठ्यांच्या धैर्याने भारतीय स्वाभिमानाला बळ मिळाले.
३. महात्मा फुले यांचे शिक्षण क्षेत्रातील योगदान:
महात्मा ज्योतिराव फुले यांनी स्त्रीशिक्षण आणि समाजसुधारणेसाठी भरीव योगदान दिले. त्यांच्या विचारांचा वारसा जपणाऱ्या कार्यकर्त्यांनी १५ जानेवारीसारख्या दिवसांचा उपयोग समाज प्रबोधनासाठी केला आहे.
४. साहित्य आणि संस्कृतीतील महत्त्व:
महाराष्ट्राच्या साहित्यिक परंपरेत १५ जानेवारी हा दिवस अनेक साहित्य संमेलनांच्या आयोजनासाठी महत्त्वाचा ठरला आहे. लेखक, कवी, विचारवंत यांच्यासाठी हा दिवस प्रेरणादायी मानला जातो.
१५ जानेवारीला जन्मलेल्या महत्त्वाच्या व्यक्ती
१. के. एम. करिअप्पा (१८९९):
भारतीय लष्कराचे पहिले सरसेनापती के. एम. करिअप्पा यांचा जन्म १५ जानेवारी रोजी झाला होता. त्यांनी भारतीय लष्कराला संघटित करण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य केले.
२. पंडित भीमसेन जोशी (१९२२):
भारतीय शास्त्रीय संगीताचे एक महान गायक पंडित भीमसेन जोशी यांचा जन्म या दिवशी झाला होता. किराणा घराण्याचे ते एक प्रमुख गायक होते.
३. महाराष्ट्रातील सामाजिक कार्यकर्ते आणि राजकीय नेते:
महाराष्ट्रातील अनेक प्रभावशाली नेते आणि कार्यकर्त्यांचा जन्म १५ जानेवारी रोजी झाला आहे. त्यांनी समाजसेवा, शिक्षण, आणि राजकीय क्षेत्रात योगदान दिले.
१५ जानेवारीचे स्मरणीय मृत्यू
१. गंगाधर महांबरे:
गंगाधर महांबरे हे एक प्रसिद्ध मराठी कवी आणि लेखक होते. त्यांच्या काव्यसंग्रहांमधून सामाजिक, राजकीय आणि सांस्कृतिक विषयांवर भाष्य केले गेले.
२. नेताजी सुभाषचंद्र बोस:
नेताजींच्या मृत्यूच्या संदर्भातील चर्चा आजही गूढ आहे. त्यांच्या कार्याचे स्मरण १५ जानेवारीला विशेषतः केले जाते.
महत्त्वाच्या घटना
१. पानिपत युद्धाचा स्मरणोत्सव:
पानिपतच्या तिसऱ्या युद्धात मराठ्यांच्या बलिदानाची आठवण ठेवण्यासाठी महाराष्ट्रात विशेष कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते.
२. साहित्य संमेलन:
१५ जानेवारी हा दिवस साहित्य संमेलनांसाठी अनुकूल मानला जातो. मराठी भाषेच्या संवर्धनासाठी हा दिवस विशेष ठरतो.
३. लष्कर दिनाचे आयोजन:
भारतीय लष्कराच्या विविध युनिट्समध्ये १५ जानेवारीला शौर्य प्रदर्शन आणि विशेष परेडचे आयोजन होते.
सध्याचा महत्त्व
१. देशभक्तीची जाणीव:
१५ जानेवारी हा दिवस देशभक्तीचा संदेश देतो. भारतीय लष्कराच्या बलिदानाचे महत्त्व आणि त्यांच्या कार्याला सलाम करण्यासाठी हा दिवस महत्त्वाचा ठरतो.
२. महाराष्ट्रातील युवा पिढीसाठी प्रेरणा:
महाराष्ट्रातील तरुण पिढीला या दिवसाचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी विशेष कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
३. शिक्षण, कला, आणि विज्ञान यातील योगदान:
१५ जानेवारीच्या निमित्ताने विविध शाळा, महाविद्यालये, आणि संस्था सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक उपक्रमांचे आयोजन करतात.
निष्कर्ष
१५ जानेवारी हा दिवस भारताच्या तसेच महाराष्ट्राच्या इतिहासात अनन्यसाधारण महत्त्वाचा आहे. भारतीय लष्कराच्या शौर्याची गाथा, संतांच्या शिकवणी, मराठ्यांचा पराक्रम, आणि साहित्य व संस्कृती यांचे योगदान या साऱ्यांचे स्मरण करून आजचा दिवस साजरा केला जातो. भारत आणि महाराष्ट्राच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी हा दिवस प्रेरणादायी ठरतो.